umocniemia przeciwdesandowe gdynia redłowo 01 umocniemia przeciwdesandowe gdynia redłowo 02
Rejon 11. BAS był silnie ufortyfikowany w obawie przed możliwym desantem od strony morza. Do dziś teren usiany jest licznymi transzejami i żelbetowymi kopułami stanowisk karabinów maszynowych RKM i CKM.
stanowiska ogniowe 11. BAS 01 stanowiska ogniowe 11. BAS 02 stanowiska ogniowe 11. BAS 03
stanowiska ogniowe 11. BAS 04 stanowiska ogniowe 11. BAS 05 stanowiska ogniowe 11. BAS 06
Działa po rekonstrukcji pomalowano na dwa sposoby odpowiadające dwóm okresom funkcjonowania jednostki. W pierwszych latach działa malowane były na jednolity, zielony kolor, w okresie pózniejszym przybrały barwy maskujące.
Bateria Artylerii Stałej w Gdyni 01 Bateria Artylerii Stałej w Gdyni 02 Bateria Artylerii Stałej w Gdyni 03 Bateria Artylerii Stałej w Gdyni 04 Bateria Artylerii Stałej w Gdyni 05
Bateria Artylerii Stałej w Gdyni 06 Bateria Artylerii Stałej w Gdyni 07 Bateria Artylerii Stałej w Gdyni 08 Bateria Artylerii Stałej w Gdyni 09 Bateria Artylerii Stałej w Gdyni 10
Bateria Artylerii Stałej w Gdyni 11 Bateria Artylerii Stałej w Gdyni 12 Bateria Artylerii Stałej w Gdyni 13 Bateria Artylerii Stałej w Gdyni 14 Bateria Artylerii Stałej w Gdyni 15
Pomimo upływu czasu 3 z 4 stanowisk 11. BAS znajdują się dziś w dobrym stanie technicznym, choć - zwłaszcza pomieszczenia i zabezpieczenia niższych kondygnacji - są intensywnie niszczone.


Przewodnik po Gdańsku, Gdyni i Sopocie


11. Bateria Artylerii Stałej
w Gdyni-Redłowie
(Gdynia, Kępa Redłowska)


widok z klifu redłowskiego 01 widok z klifu redłowskiego 02
W drodze do 11. BAS. Widok z klifu Kępy Rełowskiej na Port Gdynia, Zatokę Gdańską oraz Półwysep Helski.
Po II WŚ Polska odzyskała, a nawet bardzo rozszerzyła swoje panowanie nad Bałtykiem, konieczne były więc także prace nad systemem obrony Wybrzeża. Już zaraz po wojnie, w latach 40-tych rozpoczęto planowanie stanowisk artylerii nadbrzeżnej, a ich szczególną koncentrację przewidziano w rejonie głównej polskiej bazy marynarki wojennej w Gdyni.

Wzorowano się między innymi na doświadczeniach kampanii wrześniowej i projekcie 31. "Cyplowej" Bateria Artylerii Nadbrzeżnej im. Heliodora Laskowskiego, w mniejszym stopniu równie słynnej (choć o znacznie mniejszej użyteczności bojowej) baterii Canet z Oksywia i innych stanowisk polskiej obrony Wybrzeża 1939.


stanowisko ogniowe w Gdyni Redłowie

W sumie powstało 7 Baterii Artylerii Stałej (BAS) broniących dostępu do Trójmiasta: 3 na Półwyspie Helskim (3. BAS Hel-Bór, 13. BAS Hel-Cypel oraz 27. BAS Hel-Cypel), 34. BAS Rozewie, a także trzy baterie na terenie Trójmiasta: 25. BAS Gdańsk- Stogi (Sianki), 28. BAS Gdynia-Oksywie oraz tytułowa 11. Bateria Artylerii Stałej w Gdyni-Redłowie, obowiązkowy punkt na trakcie zwiedzania Gdyni.
stanowisko ogniowe w Gdyni Redłowie

2 października 1946 do Gdyni-Redłowa przeniesiony został 31. Dywizjon Artylerii Nadbrzeżnej (sformowany 18 sierpnia). Miał się on składać z 4 baterii (3x 130mm + bateria szkoleniowa). Pierwszym dowódcą jednostki mianowano słynnego kmdr por. Zbigniewa Przybyszewskiego, który w kampanii wrześniowej 1939 dowodził 31. Baterią Artylerii Nadbrzeżnej im. Heliodora Laskowskiego.

Konstrukcja stanowiska ogniowego 11.BAS Gdynia-Redłowo 01 Konstrukcja stanowiska ogniowego 11.BAS Gdynia-Redłowo 02
Choć samo działo było konstrukcji rosyjskiej, wiele z zastosowanych rozwiązań technicznych 11. BAS pochodziło ze słynnej helskiej baterii Heliodora Laskowskiego wsławionej w czasie walk we wrześniu 1939.
Fizycznie prace nad budową rozpoczęto w 1947 roku (kadry na jej potrzeby miała dostarczać Szkoła Podoficerska Artylerii Nadbrzeżnej ulokowana pierwotnie także w Gdyni, a następnie przeniesiona do Darłowa). Budowę stanowisk oraz zamontowanie dział ukończono w 1948 roku i gdyńska jednostka stała się pierwszą z powojennych baterii nadbrzeżnych w Polsce. Pierwszy strzał oddano 26 czerwca tegoż roku.

Budowę kolejnych elementów systemy redłowskiej baterii kontynuowano przez następne miesiące i lata. Przystąpiono do prac nad centralą artyleryjską oraz wyposażonym w 3m dalmierz tymczasowym punktem kierowania ogniem. W 1953 roku ukończono Główny Punkt Kierowania Ogniem (GPKO). Powstały też inne obiekty: schron załogi, elektrownia, magazyny amunicji oraz wysunięte punkty obserwacyjne "Orłowo" oraz "Oksywie".

W 1950 roku przeprowadzono reorganizację struktury i gdyńska jednostka przemianowana została z 31. Dywizjonu Artylerii Nadbrzeżnej na 11. Baterię Artylerii Stałej. Kolejna reorganizacja miała miejsce 5 lat później. Wtedy to Gdynia stała się siedzibą sztabu 32. Dywizji Artylerii Nadbrzeżnej, którego częścią stała się 11. BAS w Gdyni-Redłowie.

Od 1963 roku stan jednostki liczył 76 żołnierzy, a od 1968 ich liczbę zmniejszono do 51.

Jednostkę ostatecznie rozformowano 12 marca 1974 roku. Przyczyn można upatrywać przede wszystkim w szybkich zmianach techniki wojskowej. Wzrastało znaczenie broni rakietowej, rosła rola lotnictwa uderzeniowego. Większy nacisk kładziono na mobilność armii. Istotne były także wymogi doktryny Układu Warszawskiego. Zgodnie z jego ofensywną strategią Polsce, w wypadku wojny z Zachodem (NATO), miała przypaść rola ataku na Danię, co przyczyniło się np. do rozbudowy floty okrętów desantowych.

Droga do stanowisk ogniowych prowadząca z Polanki Redłowskiej wiedzie przez teren bardzo silnie ufortyfikowany. Działa otacza system ponad 3 km transzei, żelbetowych stanowisk CKM i RKM oraz pozostałości ziemno-drewnianych schronów. Jest to część dawnego Kompanijnego Rejonu Umocnionego o znaczeniu przeciwdesantowym.

Przez wiele lat wstęp na teren ten był (oficjalnie) zabroniony, lecz po rozformowaniu jednostki i późniejszym cofnięciu jej płotu w głąb lądu stanowiska bojowe są ogólnie dostępne.

Niszczejące przez wiele lat obiekty doczekały się przynajmniej częściowej renowacji. W latach 2006-2009 , poczatkowe społecznie, później przy zaanagażowaniu środków instytucji niektóre ze stanowsk zostały przywrócone do świetności. Pzzyczyniły się do tego mi.in.: Pomorskie Stowarzyzenie Ochrony Fortyfikacji Reduta, Pomorskie Forum Eksploracyjne, Rada Dzielnicy Redłowo, MArynarka WOjenna RP oraz Urząd Miasta Gdynia.




Zobacz wieksza mapę

Najbliższe ze stanowisk (SO nr 4) znajduje się na stromym wzniesieniu, ok. 600m na północ od obelisku gen Baden-Powella (Polanka Redłowska) i 90m w linii prostej od morza, co wskaże nie tylko przewodnik po Gdańsku, Gdyni czy Sopocie :) Kolejne SO zlokalizowane są nieco na południe. Można się tam dostać także od strony ul. Orląt Lwowskich (zejście nieopodal parkingu) oraz od strony Orłowa (od południa). Jednak najwygodniej chyba dostać się plażą od strony centrum Gdyni, opuszczając ją wejściem GDY11 i udając się na najwyższe ze wzniesień w kierunku południowym.

Obiekty 11. BAS w Gdyni-Redłowie (częściowo zniszczono bądź niedostępne):

  • 4 Stanowiska Ogniowe (SO nr 101,102,103,104) - dział B-13, kaliber: 4x130mm
  • Centrala Artyleryjska (CA (nr 105)
  • Główny Punkt Kierowania Ogniem (GPKO)
  • Zapasowy Punkt Kierowania Ogniem (ZPKO)
  • Magazyn amunicji (przybateryjny)
  • Magazyn amunicji specjalnej
  • Schron załogi (nr 111)
  • Elektrownia
  • Wzmocniony punkt obserwacyjny Orłowo (nr 119)
  • Wzmocniony punkt obserwacyjny Oksywie (nr 120)
  • Stanowisko reflektora i agregatu prądotwórczego

Konstrukcja Stanowisk Ogniowych 11. BAS

Monolityczny, żelbetowy blok o masie 1466t i ścianach grubości 2m mieścił w sobie pomieszczenia na 225 sztuk pocisków i ładunków miotajšcych. Amunicję transportowano za pomocą dwóch wind znajdujących się w przedsionku.

Działa typu B-13 kalibru 130mm skonstruowano w ZSRS na podstawie projektu z 1946 roku, szeroko stosowane w ówczesnej artylerii nadbrzeżnej i okrętowej. Pociski o masie 33,5 kg mogły razić cele w odległości do 25 500 km. Całość zamaskowana była siatką rozpiętą na parasolu ze stalowych rur.

Kamuflaż pokrywający obecnie armaty jest efektem prac renowacyjnych. Zastosowano malowanie w dwóch wersjach: jednobarwnej z początku służby oraz wielobarwnej z późniejszego okresu.

źródło: UM w Gdyni

Współczesność

Obecnie funkcje wsparcia dla działań Marynarki Wojennej RP pełni utworzony w 2011 roku Nadbrzeżny Dywizjon Rakietowy podporządkowany dowódcy 3. Flotylli Okrętów w Gdyni. Miejscem dyslokacji dywizjonu jest miejscowość Siemirowice w powiecie lęborskim, będšca również lotniskiem macierzystym 44 Bazy Lotnictwa Morskiego Marynarki Wojennej. Więcej o tej nowoutworzonej jednostce można przeczytać na stronie 3. Flotylli Okrętów im. komandora Bolesława Romanowskiego.

Przygotowani na podstawie: materiałów Urzedu Miasta Gdynia, materiałów własnych oraz strony www.bas.tpf.pl.

opracowanie: 2013, www.przewodnikgdanski.pl. Wszelkie prawa zastrzeżone!